Harmonia samogłosek

W wyrazach węgierskich, na ogół, znajdują się samogłoski tego samego szeregu. Na podstawie samogłosek wyraz należy sklasyfikować do grupy przedniej lub tylnej w celu poprawnego zastosowania końcówek oraz przyrostków gramatycznych.

1.       Podział samogłosek w języku węgierskim

Samogłoski w języku węgierskim dzielimy na przednie i tylne.

Samogłoski przednie: e, é, i, í, ö, ő, ü, ű

Samogłoski tylne: a, á, o, ó, u, ú 


2.       Samogłoski obojętne 

Pomimo tego, że samogłoski é, i, í są samogłoskami przednimi, to są one również obojętne. Wynika to z tego, że gdy występują one obok samogłosek tylnych, to podporządkowują się im. Ponadto, jeśli w wyrazie nie ma samogłosek tylnych, a zawiera jedynie samogłoski obojętne, to czasami wyraz i tak przyjmuje końcówki i przyrostki tylne. 


3.       Zastosowanie harmonii samogłosek. 

I. Wyraz zawiera wyłącznie samogłoski przednie – do wyrazu dodajemy przyrostek brzmienia przedniego.

np. ember (człowiek) – emberek (człowiekowi)

II.    Wyraz zawiera wyłącznie samogłoski tylne – do wyrazu dodajemy przyrostek brzmienia tylnego.

np. asszony (kobieta) – asszonynak (kobiecie)

III.  Wyraz zawiera samogłoski z obydwu szeregów – o tym, którego typu przyrostek zostanie dodany, decyduje ostatnia nieobojętna samogłoska w wyrazie.

np. mozi (kino   decyduje o, ponieważ i jest samogłoską obojętną) – mozinak (kinu) 


4.       Harmonia samogłosek w wyrazach pochodzenia obcego.

W przypadku niektórych wyrazów pochodzenia obcego charakter wyrazu jest niezdecydowany i prawidłowe jest użycie obydwu form przyrostka.

np. ankét (ankieta) – ankétnak lub ankétnek (mimo że wyraz bazowy nie zawiera samogłoski tylnej) 


5.       Wyrazy zawierające jedynie samogłoski obojętne i przyjmujące przyrostek brzmienia tylnego. 

W języku węgierskim istnieje 16 rzeczowników, które przyjmują przyrostek brzmienia tylnego i jednocześnie posiadają jedynie samogłoski obojętne:

cél – cel                                          csík – smuga                              csín – schludnosć 
                            
díj – nagroda                                  gyík - jaszczurka                        héj – łupina                        

híd – most                                      íj – łuk                                        ín – ścięgno                        

kín – męka                                     pír – czerwień                             sík – płaszczyzna

síp – gwizdek                                sír – grób                                     szíj – pas                                           
zsír - tłuszcz 


6.       Harmonia samogłosek w wyrazach złożonych 

W przypadku wyrazów złożonych decyduje odpowiednia samogłoska w ostatnim wyrazie wyrazu złożonego.

np. takarék (oszczędności) betét (wkład) – takarékbetét (wkład oszczędnościowy) -> takarékbetétnek (wkładowi oszczędnościowemu)